‘Hulp is meer dan putten graven’ NHD: dagblad zaanstreek 11 april 2009

Tiszaagtelek – Behoedzaam zetten de kinderen de emmer onder de kraan. En nadat de grootste van het groepje kinderen de schakelaar heeft omgezet, stroomt het water in de emmer. Nog voordat hij vol is, komen enkele andere kinderen op het geluid van het stromende water af. Want een emmertje water halen in het West-Oekraïnse dorpje Tiszaagtelek is sinds afgelopen jaar een hele belevenis.

Wie jaarlijks in Tiszaagtelek zou komen, zou een hele verbetering zien, in het armoedige zigeunerdorpje in de Oekraïne. Niet alleen zijn de Roma kinderen een stuk schoner om te zien, de huizen, opgebouwd uit blokken zijn netter en er ligt niet veel rommel meer op de modderige wegen die het dorp ontsluiten. Maar het meest in het oog springend is wel de grote vierkante bak met deksel en een slang die langs de kant van de weg staat. Ernaast op een hoge paal zit op veilige hoogte een schakelaar waarmee de bewoners van het buurtschap zelf hun water kunnen oppompen. 

Trots

Zodra de kinderen en ouders doorhebben dat er Nederlanders in het kleine dorpje zijn om te zien wat er allemaal veranderd is sinds vorig jaar, komen ze kijken. Want ze zijn trots en dankbaar dat ze nu de beschikking hebben over schoon en helder drinkwater. Ze zijn er ook zuinig op, alsof de bron leeg kan raken als ze teveel gebruiken. Stichting Dorcas uit Andijk is een van de initiatiefnemers van het Waterputproject en heeft de voorziening afgelopen zomer aangelegd. Het Waterputproject is gericht op het installeren en onderhouden van drink- en watervoorzieningen. Naast het graven van diepe waterputten wordt er les gegeven in gezondheid, hygiëne en het belang van schoon drinkwater. ,,We zouden enkel de putten kunnen graven en klaar, maar de mensen moeten ook leren dat het belangrijk is om schoon te zijn. Om het water ook daadwerkelijk te gebruiken. In een gebied waar een schone waterbron uitzonderlijk is, moet je bewoners echt leren wat persoonlijke hygiëne inhoudt,” legt Ard-Jan Kok van Dorcas uit. 

Zigeuner

Het is de tweede keer dat hij nu in de Oekraïne is, om samen met vrijwilligers te zien wat er in het gebied verbetert is. ,,Wie in de Oekraïne als zigeuner wordt geboren begint al met een forse achterstand, of zoals ze daar zeggen: Waar het asfalt ophoudt, daar wonen de zigeuners. De armoede hier is enorm en minderheden zijn dan al gauw de dupe. In Nederland zetten gelukkig heel veel mensen zich in om de levensomstandigheden van de mensen hier te verbeteren.” Door middel van deze reis kunnen vrijwilligers met eigen ogen zien wat er gebeurd. ,,Als je de blijdschap ziet op de gezichten van de ouderen en kinderen als je bij ze op bezoek komt, dan laat dat beeld je nooit meer los. Deze mensen hebben recht op een beter leven.” Behalve het tekort aan schoon drinkwater, heeft het land dat economisch failliet is, te kampen met de gevolgen van teveel water. In juli vorig jaar kwamen door overstromingen in hetzelfde gebied tientallen mensen om het leven, waaronder een aantal kinderen. Door zware regenval was de rivier Dnjestr op veel plaatsen buiten zijn oevers getreden. De toch al slechte wegen in het gebied waren onbegaanbaar en tal van dorpen waren onbereikbaar voor hulpdiensten. Tienduizenden mensen verloren hun schamele bezittingen en hun huis, bruggen raakten beschadigd en ruim 34.000 hectare landbouwgrond overstroomde waardoor de oogsten verloren gingen. 

Failliet

Het was de ergste watersnood in honderd jaar, de schade wordt geschat op ruim honderd miljoen euro. Een ramp die weinig aandacht kreeg in de pers, maar zich waarschijnlijk zal herhalen. Geld om de gevolgen van de klimaatverandering tegen te gaan is er niet, in het land dat economisch vrijwel failliet is. Rijdend langs de wegen in het gebied zijn de gevolgen van de overstroming nog duidelijk zichtbaar. De opgedroogde rivierbeddingen zijn veranderd in vuilstortplaatsen. Flessen en afval ligt metershoog en hangt zelfs in bomen. De wegsloten langs de kleine dorpjes zijn veranderd in vuilnisplekken vol met modder. 

Communisme

,,Voor westerse begrippen zijn de levensomstandigheden hier bitter slecht. De ouderen zijn door hun leeftijd vaak niet meer in staat om voor zichzelf te zorgen. Vanwege het jarenlange communisme zijn de mensen niet gewend elkaar te helpen. We proberen de saamhorigheid te bevorderen door samen te werken met de mensen. Op die manier bestrijden we niet alleen de daadwerkelijke armoede, maar proberen we de mensen ook bewuster te maken van hun verantwoordelijkheid ten opzichte van elkaar. Alleen zo kan het land er weer bovenop komen.’’

Ik ging mee met de Dorcas reis om met eigen ogen te zien wat er gebeurd met het geld dat vanuit Nederland ingezameld wordt. Ik zag de puinhopen waarin de zigeuners moeten leven, de vrolijke maar vieze kindertoetjes en de blijdschap als ze een ballon of een pen krijgen. In de drie keer dat ik nu meegeweest ben, heb ik verbeteringen gezien. De waterputten bij de zigeuners, de elektra-aansluitingen en de wc’s…